Ngành chăn nuôi lợn: Bức tranh 10 năm tới?

Chăn nuôi lợn chiếm khoảng 60% giá trị ngành chăn nuôi Việt Nam. “Bão giá lợn” năm 2017 vừa qua là cuộc thanh lọc khốc liệt của thị trường. Nhận thức đúng hiện trạng, những thách thức và triển vọng là điều cần thiết để “vẽ” nên bức tranh với những gam màu sáng cho ngành chăn nuôi lợn trong thời gian tới.

Theo số liệu Cục chăn nuôi đưa ra hồi tháng 10/2017, nước ta có đàn lợn khoảng 29 triệu con, đứng đầu ASEAN, đứng thứ 2 ở châu Á, nằm trong top 15 nước có đàn lợn lớn nhất thế giới. Tốc độ tăng trưởng đàn lợn; giai đoạn 2007 – 2017 đạt 0,91%/năm. Sản lượng thịt lợn trong năm 2016 đã đạt mức kỷ lục với 3,36 tấn, tăng 5% so với năm 2015 và đứng thứ 7 trên thế giới sau Trung Quốc, Mỹ, Đức, Tây Ban Nha, Braxin và Nga. Hiện tại, ước tính có 3 triệu cơ sở chăn nuôi lợn trên cả nước và khoảng 500.000 hộ chăn nuôi sẵn sàng tham gia nuôi khi lợn được giá. Trong giai đoạn 2012 – 2017, số cơ sở chăn nuôi lợn nông hộ ước giảm 5 – 6%/năm. Lợn nuôi theo hướng hàng hóa chiếm đến 75% số cơ sở chăn nuôi. Tỷ lệ cơ sở chăn nuôi có sử dụng cám công nghiệp ước khoảng 70%. Tuy nhiên, năng suất chăn nuôi lợn của Việt Nam thuộc dạng thấp, chỉ từ 17 – 24 con cai sữa/nái/năm.

Các công nghệ hiện đại đã được chuyển giao và người chăn nuôi Việt Nam đã tiếp cận tốt. Môi trường đầu tư thuận lợi cụ thể là chính sách của Nhà nước đã khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư vào ngành chăn nuôi (ưu đãi về thuế). Các doanh nghiệp FDI Việt Nam từ con số 0, nay đã trở thành những đế chế chăn nuôi hùng mạnh. Bên cạnh đó, Nhà nước đang giảm bớt các giấy phép con, hiện đại và tin học hóa các thủ tục hành chính, hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư vào chăn nuôi, giết mổ, chế biến thịt lợn.

Bức tranh chăn nuôi lợn trong 10 năm tới…

Các chuyên gia trong ngành đã chỉ ra 8 khó khăn chính của chăn nuôi nói chung cũng như chăn nuôi lợn nói riêng, đó là:

• Sản xuất thị trường còn thiếu kết nối và điều hành tổng thể, nhiều khâu trung gian, chi phí sản xuất còn cao;

• Dịch bệnh truyền nhiễm khó kiểm soát, đặc biệt là bệnh tai xanh và LMLM;

• Tái cơ cấu ngành còn thấp, chuyển biến chậm, tích tụ đầu tư thấp;

• Giết mổ chế biến chưa quản lý và quy hoạch tốt;

• Tổ chức sản xuất còn yếu, giảm sức cạnh tranh của sản phẩm;

• Chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ, khó đi vào cuộc sống;

• Thể chế thiếu hoàn thiện còn vướng mắc liên quan đến đất đai, tín dụng, bảo hiểm,…;

• Hợp tác liên kết theo chuỗi còn chưa định hình, rời rạc, liên kết chưa chặt chẽ,…

Chăn nuôi lợn theo mô hình trang trại đang được đẩy mạnh trong những năm gần đây

Từ những khó khăn còn tồn tại như trên, để ngành chăn nuôi phát triển và bền vững. Trong 10 năm tới, bức tranh ngành chăn nuôi được định hình theo hướng:

• Thứ nhất, số lượng trang trại lớn tăng lên. Đến năm 2027, sản lượng thịt lợn trong các trang trại ước chiếm tỷ trọng trên 70%

• Thứ hai, chăn nuôi quy mô nhỏ giảm mạnh (5 – 7%/ năm) tương đương với sản lượng thịt lợn nuôi trong nông hộ còn dưới 30%

• Thứ ba, chăn nuôi lợn chủ yếu là “cuộc chơi” của doanh nghiệp và những người chăn nuôi “chuyên nghiệp”.

Thách thức cần vượt qua

Nhìn chung, ngành chăn nuôi lợn nước ta có nhiều lợi thế, cụ thể nhân lực trong ngành có truyền thống và kinh nghiệm trong chăn nuôi lợn, nông dân Việt Nam rất chịu khó, cần cù, thông minh; các doanh nghiệp rất năng động. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trong 10 năm tới ngành chăn nuôi lợn sẽ gặp những thách thức lớn do cạnh tranh ngày càng tăng. Thịt lợn Việt Nam không chỉ bị cạnh tranh bởi thịt lợn Mỹ, Đan Mạch, Bra-xin, Hà Lan mà thậm chí là còn cả Trung Quốc và Nga; chi phí chăn nuôi cao và khó khăn trong kiểm soát môi trường. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh sản phẩm ngoài ngành (thịt gia cầm, thủy sản, thịt bò,…) có thể khiến nhu cầu về thịt lợn chững lại.

Để vượt qua những thách thức trên, cần những giải pháp cốt lõi như nhà nước cần xây dựng chiến lược điều hành tổng thể ngành chăn nuôi. Tổ chức và quy hoạch sản xuất gắn với thị trường. Tổ chức quản lý tốt dịch bệnh, giết mổ, ATVSTP,… Bên cạnh đó, doanh nghiệp và người chăn nuôi cần bắt tay xây dựng hợp tác theo chuỗi; áp dụng KHKT về giống, TĂCN, công nghệ chuồng trại để hạ giá thành sản phẩm, nâng cao chất lượng thịt, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm. Đầu tư vào giết mổ và chế biến thịt sâu, tìm kiếm mở rộng thị trường tiêu thụ và xuất khẩu,…

Theo Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam